Kansen en risico's van demografische ontwikkelingen

Door Frank Schwarz, Portfolio Manager in MainFirst's Team Global Equities/Absolute Return Multi Asset

De wereldwijde afvlakking van de bevolkingsgroei en de demografische veranderingen zullen nieuwe technologieën en innovaties tot stand brengen. Deze zullen niet alleen het tekort aan arbeidskrachten opvangen, maar ook de productiviteit in zowel de industrie als de dienstensector aanzienlijk verhogen.

In november 2022 doorbrak de wereldbevolking de grens van 8 miljard en dat cijfer stijgt met de dag. Het groeitempo vertraagt de laatste jaren echter aanzienlijk. Deze trend zal naar verwachting aanhouden. Met inbegrip van migratie groeit de bevolking van China nu zelfs langzamer dan die van Duitsland.

China was lange tijd het ​ land met de meeste inwoners, maar India zal het dit jaar inhalen. Wanneer precies, dat weet niemand, maar de VN schat dat halverwege dit jaar 1,4286 miljard mensen in India zullen wonen, terwijl China "slechts" 1,4257 miljard inwoners zal tellen.

In Duitsland en vooral in Japan zien we een tegengestelde tendens. De bevolking van beide landen neemt af en vergrijst door migratie. Terwijl India vecht tegen de jeugdwerkloosheid, klagen bedrijven in Duitsland en Japan over een tekort aan geschoolde arbeidskrachten.

Toenemende automatisering door wereldwijd tekort aan arbeidskrachten

De omvang van de bevolking is niet noodzakelijk de doorslaggevende factor als het gaat om economische groei; ook de leeftijdsopbouw is van belang. Kwesties als arbeidsproductiviteit of pensioen- en gezondheidsstelsels zijn meer een product van de leeftijdsverdeling van de bevolking dan van haar omvang. Dit probleem zal in de nabije toekomst zowel in Japan als in Duitsland een grote uitdaging vormen voor de samenleving en de economie.

Op de lange termijn is de vraag dan ook hoe we moeten omgaan met niet alleen een tekort aan geschoolde arbeidskrachten, maar ook met een wereldwijd tekort aan arbeidskrachten tout court. In de industrie is de robotisering de afgelopen decennia sterk vooruitgegaan en deze trend zal zich voortzetten. De Volksrepubliek China is als 's werelds belangrijkste productielocatie de absolute koploper op het gebied van industriële robots. In Japan heeft de automatisering een deel van het tekort aan arbeidskrachten gecompenseerd en de wereldwijde vraag groeit jaarlijks met dubbele cijfers.

Bedrijven met een businessmodel dat gericht is op automatiseringstechnologie en industriële robots konden en kunnen profiteren van de grote vraag. De Zwitserse onderneming ABB is gespecialiseerd in de ontwikkeling en productie van automatiserings- en elektrificatieoplossingen en heeft in deze een toekomstgericht productaanbod. Met een aanbod dat reikt van robot- en productieautomatisering tot systemen voor stroomvoorziening en elektrische aandrijvingen is ABB toonaangevend op het gebied van Industrie 4.0-oplossingen.

AI in industrie en diensten

De grote vraag naar automatiseringsoplossingen komt ten goede aan bedrijven in de hele waardeketen, met name als het gaat om artificiële intelligentie (AI). AI speelt een steeds grotere rol in de automatisering. Het gebruik van nieuwe technologie kan de productiviteit en efficiëntie verhogen en fouten en kosten verminderen. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van AI in deproductie-industie. ​ In deze sector kunnen geautomatiseerde systemen met AI-technologieën gegevens van sensoren, camera's en andere bronnen analyseren en verwerken en zo de productie verder optimaliseren.

Het gebruik van AI beperkt zich niet langer tot de automatisering van fysieke processen. Het grote publiek ontdekte hoe ver de ontwikkeling zich in korte tijd heeft doorgezet toen Open.ai begin dit jaar de toegang tot ChatGPT opende. Nu al is het makkelijker om geestelijke arbeid te vervangen dan fysieke arbeid. De nieuwe versie (ChatGPT-4) bevat verdere duidelijke verbeteringen op het gebied van logica, tekst en begrip. ChatGPT-4 slaagde voor het Amerikaanse balie-examen en scoorde in de top 10% en heeft ook baanbrekende vooruitgang geboekt bij de ontwikkeling van software. Een tekort aan vaardigheden in beroepen die geestelijke arbeid vereisen, zou in de toekomst dus allesbehalve een probleem kunnen zijn, in tegenstelling tot eerdere verwachtingen.

De duidelijke winnaars zijn bedrijven als Microsoft die niet alleen in Open.ai hebben geïnvesteerd, maar ook in staat zijn ChatGPT in hun software te integreren en zo na lange tijd een uiterst concurrerend alternatief voor de zoekmachine van Google te bieden. Als toonaangevende fabrikant van domeinspecifieke processoren (GPU's) is Nvidia in staat de essentiële rekenkracht te leveren voor de werking van AI en profiteert het dus sterk van het gebruik ervan.

Kortom, op korte en middellange termijn staan tal van regio's voor uiteenlopende uitdagingen en opgaven. Maar op lange termijn zullen de wereldwijde afvlakking van de bevolkingsgroei en de demografische veranderingen nieuwe technologieën en innovaties met zich meebrengen. Die zullen niet alleen het tekort aan arbeidskrachten opvangen, maar ook de productiviteit aanzienlijk verhogen – wat overigens nu al gebeurt.